Maddenin plazma hali nedir?

Maddenin Plazma Hali Nedir?

Plazma kelimesi, Antik Yunanca’da “şekillendirilebilir, şekil verilebilir madde” anlamına gelir ve maddenin dört temel halinden birini temsil eder (diğerleri için bakın; katı, sıvı, gaz). Bir madde gaz halindeyken doğru koşullar altında enerji verilmeye devam edilirse bu maddenin plazma haline geçmesine neden olur. Verilen enerji kaynağı ısıl, ışık veya elektrik olabilir. Maddenin plazma halini gaz halinden ayıran en önemli özelliği; çok yüksek sıcaklıkta olması, iyi bir ısı iletkeni olması ve ışık yaymasıdır.

Maddenin plazma hali, serbest halde gezinen elektronlardan ve elektronlarını kaybetmiş atomlardan oluşur, eşit miktarda pozitif ve negatif yük bulundurur(bir diğer deyişle nötrdür). Plazma günümüzde değişik teknolojiler geliştirilerek imalatta, tıp, ışıklandırma, televizyon ve nükleer enerji üretiminde kullanılmaktadır. Florasan lambalardaki ışıldama, kaynak sırasında görünen mavi ışık, yıldırım ve şimşek, kutuplarda oluşan auroralar etrafınızda görebileceğiniz plazmalara örnektir.

Plazmanın Özellikleri

• Maddenin plazma hali gerçekte maddenin ilk halidir.
• Maddenin plazma hali evrende en çok bulunan halidir ve evrenin %99’unu oluşturur. Dünyayı aydınlatan güneş ve gece karanlığında gökyüzüne baktığınızda gördüğünüz yıldızlar ve yıldızlar arası ortam plazmadır. Dünya ve gördüğünüz diğer gezegenler de bir zamanlar plazmaydı ve zamanla günümüzdeki hallerini almışlardır.
• Plazmanın içindeki pozitif yüklerin sayısı, negatif yüklerin sayısına eşit olduğundan elektriksel olarak yüklü değildir(nötr). Elektriksel olarak yüksüz olmasına karşı elektrik ve manyetik alan ile etkileşir ve elektromanyetik alan oluşturabilir.
• Madde plazma halinde çok iyi ısı ve elektrik(hatta altın, gümüş ve bakırdan daha iyi) iletir. Kimyasal reaksiyonlar çok daha hızlı gerçekleşir.
• Gazların bulunduğu ortamı doldurma özelliğine karşın plazmada toplaşma eğilimi vardır. Plazma içerisindeki her parçacık civarındaki tüm parçacıklarla etkileşim halindedir.
• Plazma içinde ayrışma ve yeniden yapılanma olayları sürekli oluşur. Bu olaylar, kendi aralarında plazma içinde dinamik denge halinde bulunur.
• Plazmalar, Güneşte ve yıldızların merkezlerinde çok sıcak ve yoğun olabilirken, neon lambaları ve floresan lambalarında olduğu gibi daha düşük sıcaklık ve yoğunlukta olabilmektedir.

  Not: Kutup ışıklarının en yaygın rengi yeşildir. Ancak çok yükseklerde kutup ışıkları kırmızı, pembe, mavi, mor ve hatta eflatun olabilir. Kutup ışıklarının çoğu yeryüzünden 100 km ve daha üzeri yüksekliklerde oluşur. Oluşan ışıkların rengi de güneşten gelen taneciklerin çarpıştığı yükseklik ve tanecik cinsine göre değişiklik gösterir.