İsmin halleri nelerdir?
cozum-merkezi Staff cevapladı 4 yıl önce
Türkçede ismin hâlleri, sözcükleri yönelme, yükleme, bulunma ve ayrılma açısından tanımlayan, etkilenen sözcüğün yalın hâli ve bu sözcüğe eklenmiş hâl ekleri ile oluşturulmuş kelimelerdir. Fakat bu ekler sadece kendi işlevlerini yerine getirmezler. Mesela -de hali bulunma halinden başka amaçlarda da kullanılabilir. Örneğin; Gösteri dokuzda başlayacakmış. Burada zaman anlamı vermiştir.
Türkçede ismin beş farklı hâli vardır. Bunlar:
Yalın hâl,ss
-i hâli,ss
-e hâli,ss
-de hâli ve
-den hâlidir.ss
Hâl ekleri büyük sesli uyumuna göre “i” yerine “ı” veya “u” ile “e” yerine “a” harfi ile oluşturulacak şekilde değişirler.
İsmin hâlleri olarak tanımlanmasına rağmen isim olmayan sözcükler de hâl ekleri alabilirler. Bunun dışında Hint-Avrupa dillerinde bilinen genitif ya da aidiyet hâli Türkçede “-in hâli” olarak ismin hâllerinden sayılmamaktadır.
Yalın hâl
Kelimelerin hâl eki almamış hâlidir
Çoğul eki, iyelik eki ya da tamlama eki almış sözcükler de yalın durumdadır. Hiç bir ek alamaz.
ben
sen
o
biz
siz
onlar
-i hâli (belirtme hâli)
Sözcüklerin -i -ı ya da -u eki almış hâlleridir. Adın belirtme durumu eki, adın sonuna geldiği sözcüğü belirtili nesne yapar. Yüklemin neyi, neleri, kimi, kimleri belirttiğini gösterir.
beni
evi
seni
onu
bizi
sizi
onları
Annem bizi eve götürdü.
-e hâli (yönelme hâli)
Sözcüklerin -e ya da -a eki almış hâlleridir. Adın yönelme durumu sonuna geldiği sözcüğü dolaylı tümle yapar. Yüklemin bildirdiği eylemin nereye yöneldiğini gösterir.
bana
sana
ona
bize
size
onlara
Annem beni okula götürecek.
-de hâli (bulunma hâli)
Sözcüklerin -de ya da -da çekim eki almış hâlleridir. Bu ekler sonuna geldiği sözcüğü dolaylı tümce yapar. Yüklemin bildirdiği eylemi gösterir.
bende
evde
sende
onda
bizde
sizde
onlarda
Aaa! bu çiçekten sizde de mi var ?
Olmasa burada ne işi var?
-den hâli (ayrılma hâli)
Sözcüklerin -den ya da -dan eki almış hâlleridir. Adın ayrılma durumu nereden ayrıldığımızı gösterir. Bu ek sonuna geldiği sözcüğü dolaylı tümleç yapar.
benden
evden
senden
ondan
bizden
sizden
onlardan