Cami kubbesi neden yarım küredir?

Kubbe yapıyı yarım küre biçiminde örten bir çeşit yapıdır. Anlamı ise felsefi açıdan çok derinlerde gizlidir. Öncelikle küre şeklinde olması felsefi açıdan desteklediği anlamlarla kişinin beyinde yaratıcıyı uyandırmada önemli derecede etkilidir.

Gök kubbeyi temsil eden bu yarım küre biçimindeki yapılar mimari açıdan olduğu gibi sanatsal açıdan da önemli bir yere sahiptirler. tasavvuf kültüründe daire, kare ve üçgen kavramlarının anlamı dünyayı, Küre, küp ve piramit şeklindeki yapılar ise diğer dünyayı yani ahireti temsil eder. Yapılara bu mimari şekli kazandırmakta ki amaç bir nevi onların ulviyetini ön planda tutmaktır.

Genelde cami ve medrese binalarının damına inşa edilen kubbe, ya kasnaklar üzerine ya da ayaklar üzerine inşa edilmektedir. Binanın tam ortasına inşa edilen bu görkemli yapı gökyüzünü simgeler. Evrenin küre şeklinde tanımlanması ve bunu medrese külliye ve camilere inşa edilmesi bir nevi bu tür yerlerin kutsallığını betimler. Tasavvufta küre unsurunun felsefi açımlı belki bunu destekleyecektir. Kürenin başlangıç ve bitiş noktası yoktur. Tıpkı zaman gibidir. Nerede başlar ve nerede biter belli değil. Bir diğer örneği ise evrendir. Evrenin başlangıcı ve sonu belli değildir. Bu yüzden küre biçimde olduğuna inanılır. Aslında kutsal yerlere inşa edilmesinin diğer bir anlamı da bu olabilir. Mimari yapıdan çok yaptığı betimlemeyi dile getiri bu tür yapılar. Tasavvufta küre anlamının böyle derin olmasının ve bunun kutsal yerlere inşa edilmesinin bir diğer nedeni de budur.

Kubbenin içten görünüşü ise çok farklı bir ruhani hava yansıtır. En uzak yani kubbenin tepe noktası merkezdir ve merkezde de vahdet anlayışı yatmaktadır. İçten bakıldığında dıştan içe doğru bir daralma görülür. Yarım küre şeklinde olması ve bu yarım kürenin merkezdeki taş ile birleşmesi yine tasavvufi açıdan vahdet düşüncesini içerir. Denge taş kubbenin tam merkezine inşa edilir. Bu taşın özelliği ise kenarlarının üçgen bir yapıda olması ve diğer taşların kaymasını, düşmesini engellemesidir. Dengedeki taşın yerinden oynaması da mümkün değildir. Bir kilit mantığıyla örülmüştür.