Evimizdeki Gizli Tehlikeler

Evlerimizde oluşan atıklarımız içinde de, çevre için tehlikeli olabilecek özel tehlikeli atıklar mevcuttur. Birçoğumuzun yabancı olmadığı bu ürünlerin en bilinen örneklerine aşağıda yer verilmiştir.

• Boya, cila, ahşap koruyucu, yapıştırıcı malzemeler
• Oje ve oje çıkarıcılar
• Kir çözücüler, leke temizleyicileri, dezenfeksiyon ilaçları
• Bitki koruma ilaçları, haşere ilaçları
• Ecza, kozmetik maddeler
• Piller
• Ayakkabı boyaları
• Boya, deodorant vb. spreyler
• Cıva içeren termometreler ve lambalar
• Elektrikli aletler

Bu maddeler; toksin, tahriş edici ve sağlığı tehdit edici, su ve hava kirletici, kolay yanabilir ve patlayabilir özelliklerinden dolayı çevre açısından da riskli görülmektedirler. Bu nedenle bu tip atıkların özel atık toplama alanlarında toplanıp, atık tesislerine gönderilerek bertaraf edilmeleri gerekmektedir.

Evsel tehlikeli atık miktarı nasıl azaltılabilir?

Evlerimizde; tehlikesiz ürünler, tehlikelilik özelliği az olan ürünler ya da alternatif ürünler kullanılabilir. Ancak tehlikelilik özelliği taşıyan bir ürünün kullanılması gerekiyorsa alırken ve kullanırken bazı hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.

• İhtiyaç kadar satın alınmalıdır.
• Tehlikeli ürünlerin etiket bilgileri okunmalı ve en az tehlikeli olan tercih edilmelidir. Ürünün üzerinde tehlikelilik işaretleri ve bilgisi yoksa tehlikesiz olduğu düşünülmelidir.
• Ürünün tamamı tüketilmelidir.
• Tamamı tüketilemiyorsa ihtiyacı olan birine verilmelidir.
• Tehlikeli ürün hakkında bilgi ve güvenli bertaraf yöntemleri araştırılmalıdır.

Evsel tehlikeli atıklar güvenli olarak nasıl bertaraf edilmelidir?

Evsel tehlikeli atıkların güvenli bir şekilde bertaraf edilmesinin sağlanması önemlidir. Tüketilemeyen tüm tehlikeli ürünlerin bertaraf edilmesiyle ilgili olarak yerel yönetimlerden ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı web sitesinden (www.csb.gov.tr) bilgi alınabilir.

Evsel tehlikeli atıkların güvenli bir şekilde bertaraf tesislerine ulaşmasının sağlanması için:

• Ürünler kendi orijinal ambalajlarında etiket bilgileri görünür şekilde saklanmalıdır. Üzerindeki etiket bilgileri yoksa ve ürün hakkında bilginiz varsa elinizle ürünün adı, tehlikelilik özellikleri vb. bilgiler yazılarak, atık yetkililere teslim edilmelidir.
• Tehlikeli atıklar birbirine karıştırılmamalıdır.
• Tehlikeli atığın ambalajından sızmadığından emin olunmalıdır. Sızıntı vs. görülmesi halinde atığın orijinal ambalajıyla beraber ikinci bir sızdırmaz ambalaja alınması gerekir.
• Tehlikeli atıklar yetkililere teslim edilinceye kadar çocuklardan, evcil hayvanlardan ve yiyeceklerden uzak bir ortamda saklanmalıdır.

Evlerimizde en çok kullanıldığı düşünülen tehlikeli ürünler

1. Oje ve oje çıkarıcılar

Potansiyel tehlikeleri: Yanıcı ve toksiktir. Buharı kolayca solunur. Cildi tahriş eder.

Bertarafı: Ürün tamamen tüketilip, ambalajı geri dönüşüm kutusuna atılır.

Alternatifi: Toluen içermeyen ojeler daha az tehlikelidir.

2. Oda spreyleri

Potansiyel tehlikeleri: Yüksek konsantrasyonlarda ya da uzun süre solunması halinde akciğerlere zarar verir.

Bertarafı: Ürün tamamen tüketilip, ambalajı geri dönüşüm kutusuna atılır.

Alternatifi: Oda spreyleri kullanılmadan kapı ve pencereler her gün açılarak ortam havalandırılabilir.

3. Çamaşır suları

Potansiyel tehlikeleri: Klorlu çamaşır suları reaktif olup, diğer temizlik malzemeleriyle karıştırıldıkları zaman oksit gaz çıkışına neden olur. Gözleri ve cildi tahriş eder. Koroziftir.

Bertarafı: Ürün tamamen tüketilip ambalajı suyla çalkalanarak geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Ürün tamamen tüketilmemişse; bol suyla beraber azar azar lavaboya dökülerek kanalizasyon sistemine verilebilir.

Alternatifi: Klorlu çamaşır sularının tüketimi azaltılabilir. Oksijenli çamaşır suları tercih edilebilir.

4. Piller

Potansiyel tehlikeleri: Yüksek ısıya maruz kaldığında ya da yakıldığında patlayabilir. Cıva gibi toksik ağır metaller içermesi nedeniyle su ve hava kirliliğine neden olur.

Bertarafı: Atık piller çöpe atılmamalıdır. Atık pil toplama kutuları/noktalarına ulaştırılmalıdır.

Alternatifi: Şarjlı piller tercih edilebilir.

5. Flüoresan lambalar

Potansiyel tehlikeleri: Flüoresan lambalarda metalik civa bulunmaktadır. Metalik cıva buharlarının solunması sağlık açısından zararlıdır. Yakılması ve kırılması halinde, hava kirliliğine, depolanması sırasında ise toprak ya da su ile temas ederse toprak ve su kirliliğine neden olur.

Bertarafı: Belediyenin evsel tehlikeli atıkların yönetimi çalışması kapsamında toplanmalı ve lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine gönderilmelidir.

Alternatifi: LED ampuller tercih edilebilir.

6. Yapıştırıcı ve tutkallar

Potansiyel tehlikeleri: Solvent bazlı yapıştırıcılar en tehlikeli tip olup, etiketinde “yanıcı, kolayca tutuşabilir ya da petrol distileleri içerir” bilgileri bulunur. Yanıcı, patlayıcı, cildi tahriş edici, ciğerlere zarar verici, korozif, cilt ve gözleri yakıcı etkileri vardır.

Bertarafı: Ürün tamamen tüketilip, ambalajı geri dönüşüm kutusuna atılır.

Alternatifi: Solvent bazlı yapıştırıcılar yerine stik yapıştırıcılar ya da etiket bilgilerine göre daha az tehlikeli olanlar tercih edilebilir.

Kaynaklar: 1 – 2 – T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı: Evimizdeki Tehlikeli Atıklar El Kitapçığı