Ataol BEHRAMOĞLU

Çatalca’da doğdu. İlk ve lise öğrenimini Kars ve Çankırı’da tamamladı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. Dört yıl (1970-74) İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği’nde yaşadı ve öğrenimini sürdürdü.

Doğum tarihi: 13 Nisan 1942, Çatalca
Eğitim: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi

Şair, yazar, çevirmen. Yazar Namık Kemal Behramoğlu ile şair Nihat Behram kardeşleridir. Ataol Gürus, Ata Haydar, Aykut Baykal adlarını da kullandı. Çankırı Lisesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü (1966) mezunu. Moskova Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde lisansüstü eğitim yaptı. 1965’te Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF) kurucuları arasında yer aldı. 1970-71 yıllarında İsmet Özel’le birlikte Halkın Dostları, arkasından kardeşi Nihat Behram’la birlikte Militan dergilerini çıkardı çıkardı. 1979’da Türkiye Yazarlar Sendikası genel sekreteri oldu. 12 Eylül 1980 sonrası yurtdışına çıktı. 1986’da Fransa’da Anka adlı Fransızca bir dergi çıkardı. Daha sonra yurda döndü. İstanbul Şehir Tiyatroları’nda dramaturg olarak çalıştı. Türkiye Yazarlar Sendikasının Genel Başkanlığını yaptı. Yaşamını serbest yazar olarak sürdürüyor ve Cumhuriyet gazetesinde haftalık yazılar yazıyor.

İlk şiirleri Yeni Çankırı ve Yeşil Ilgaz gazetelerinde Ataol Gürus imzasıyla yayımlandı. Bu yıllarda Varlık (1960), Ilgaz, Ataç, Elif, Gençlik, Yapraklar, Evrim, Dost, Şiir Sanatı, Papirüs, Yeni Dergi, Yelken, Devinim 60, kurucularından olduğu Dönüşüm (1965), Hürreyat Gösteri dergilerinde şiir, hikâye ve yazıları yayımlandı. Asya-Afrika Yazarlar Birliği’nin 1981 Lotus Edebiyat Ödülünü aldı.

Ataol Behramoğlu’nun şiirlerinde, “yaşanılanla düşünülen, tasarlananla, anılan, şimdiyle geçmiş aynı anda, belirli bir sürece bağlanmaksızın sergilenir. Gelgelelim, bütün bu dış ve iç gerçeklerin çağrışımlar yoluyla böyle yan yana, birinden ötekine atlanarak sunulması ve bunda aşırıya gidilmesi şiirin yer yer dağılıp yayılmasına yol açar. Öte yandan, mısraların satır gibi gereğinden çok uzaması bu yaygınlığı çoğaltır ve sağladığı vurucu gerilimi gevşetir.” (Asım Bezirci)

“Şiire başladığı yıllardaki aşırı toplumsal gerçekçi tutumu, olgunlaştığı yıllarda olağanüstü şiirleri yazmasına engel olmadı. Kendine özgü şiir çizgisini hep daha iyiye, daha güzele taşıdı. Başarı grafiğini her zaman yükseltmesini bildi.” (Anıl Meriçelli)

“Uysal tarzıyla kavgacı şiirler yazardı, şimdi mutabakat ideolojisinin para gibi her yere yayıldığı şu yirmi birinci yüzyılda kavgacı bir tarz ile dile getirilmemiş bir masal gerçekçiliğinin ufkunda yazıyor. ‘Sosyal realizm’den ‘toplumsalcı gerçekçilik’e ulaşan zeminde öykü anlatan bir öykü kahramanına dönüşmekte ve gittikçe arı, duru, taze bir şiirle Türkçenin gerçek ırmağına yönelmektedir. Fantazyaya gidecek meraklı yolculuktur bu. Şimdi burada attığı çıma ‘İkinci Yeni’nin geçmiş istikbâline yaklaşmakta, âti, mâzi olmakta orada gençlik umut ve özgürlüğümüz yeşermektedir. Herkesi kendi aslına döndüren orta yaş şimdi bizi bize yaklaştırmakta, Behramoğlu, geleceğini adamışları adım adım kucaklamaktadır.” (Serdar Koçak)

ESERLERİ:

ŞİİR: Bir Ermeni General (1965), Bir Gün Mutlaka (1970; aynı adla toplu şiirleri: 1.cilt, 1991), Yolculuk, Özlem, Cesaret ve Kavga Şiirleri (1974), Ne Yağmur Ne Şiirler (1976), Kuşatmada (1978), Mustafa Suphi Destanı (1979), Dörtlükler (1980), Seçme Şiirler (1959-82, 1983), İyi Bir Yurttaş Aranıyor (1983), Kızıma Mektuplar (1987), Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (Almanya, 1985), Eski Nisan (1987), Bebeklerin Ulusu Yok (1988), Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var (toplu şiirleri: 2.cilt, 1992), Kızıma Mektuplar (toplu şiirler: 3.cilt, 1993), Sevgilimsiz (1993), Aşk İki Kişiliktir (1999), Yeni Aşka Gazel (2002).

DENEME: Yaşayan Bir Şiir (1986), İki Ateş Arasında (1989), Mekanik Gözyaşları (1990), Nazım’a Bir Güz Çelengi (1990), Şiirin Dili Ana Dil (1995), Kimliğim İnsan (1997), Kendin Olmak ya da Olmamak (2002), Yeni Ortaçağ’ın Saldırısı (2005).

ANTOLOJİ: Dünya Şiirleri Antolojisi (1986), Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi (2 cilt,1987-88).

OYUN: Lozan (1993).

ANI: Aziz Nesinli Fotoğraflar (1995), Aziz Nesinli Anılar (2001).

GEZİ: Başka Gökler Altında (1996).

ÇEVİRİ: Ivanov (Anton Çehov’dan, 1967), Kardeş Türküler (32 ozandan şiir çevirileri, 1981), Nazım Hikmet (Ekber Babayev’den, 2002), Nâzım’la Son Söyleşimiz (Vera Tulyakova Hikmet’ten, 2002).

MEKTUP: Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar (İsmet Özel ile karşılıklı mektupları, 1995), Şiirin Kanadında Mektuplar (Metin Demirtaş ile karşılıklı mektupları,1997).

ÇOCUK KİTABI: Yiğitler Yiğidi ve Uçan At Masalı (1990).

KAYNAKÇA: Asım Bezirci / Dost (Nisan 1970) – On Şair On Şiir (1971), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Leyla Şahin / Derin Gülün İçinde (Cumhuriyet Kitap, 29.7.1999), Zeynep Aliye / Ataol Behramoğlu ile Söyleştik: Şiir, Yaşam ve Her Şey Üzerine (Cumhuriyet Kitap, 14.10.1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Tanzımat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2001), Varlık (Ekim 2002), Anıl Meriçelli / Yalnızlık Mevsim Olur (2002), Birsen Pekçolak – Zeki Büyüktanır / Homeros’tan Günümüze Anadolu Destanları (2002), Tülin Er / Söyleşi (Varlık Kitap, Haziran 2002), Serdar Koçak / Yeni Aşka Gazel (Radikal Kitap, 26.11.2002), Taner Namlı / Ataol Behramoğlu Şiirlerinin Yapısal İncelemesi (Adam Sanat, Kasım 2004).