Araç lastikleri ve özellikleri

Lastiğin Katmanları

Çelik Kordon: Lastiğin iç çevresini saranyüksek dayanımlı çelik kablodan imal edilmiş kısımdır. Lastiğin jantın üzerine sağlam oturmasını ve yanal kuvvetlere karşı formunu korumasını sağlar.

Şambrel: Şambrel birkaç katmandan oluşur. Polyester kordon ile sarılmış plies adı verilen bu katmanlar şambrelin ve dolayısıyla lastiğin mukavemetinin bir ölçüsüdür. Birçok otomobil tekerleği iki şambrel plies’i içerir, fakat bazı uçak lastiklerinde 30′a varan sayılarda plies kullanılabilir.

Kemerler: Çelik kemerle sarılmış bir tekerlek, olmazsa olmazlardan birisidir. Lastiğin yol ile temasını düzgün ve stabil bir hale getiren, bunun yanında lastiğin delinmesini engelleyen ve onu koruyan çelik kemerler her tür lastikte kullanılmaktadır.

Muhafaza Plies’i: Bazı lastiklerde, lastik içerisindeki katman ve bileşenleri yerli yerinde tutmak için polyesterden üretilmiş ekstra bir katmandır. Özellikle yüksek hız altında çalışan lastiklerde kullanılır.

Yanak: Yanal kuvvet stabilitesini vedayanımını sağlayan şambreli ve plies’leri lastik içerisinde tutan, onları koruyan kısımdır. Lastiğe gelen yanal yük dayanımı arttırmak adına daha güçlü malzemelerden üretilebilir.

Dış Lastik: Bu kısım birçok doğal ve sentetik lastiğin karışımından üretilir. Sertliği ve dayanımı çok önemlidir. Lastiğin görünen dış bölümünü oluşturan bu kısım ne yumuşak olup parçalanmalı ne de çok sert olup kırılmalıdır. Orta sertlikte özenle imal edilen en önemli kısımların başında gelir. Yol tutuşu ve sürüş güvenliği açısında hayati önem taşır.

LASTİK KULLANIM BİLGİLERİ

Lastikler, araç ile yol arasındaki tek temas noktasını oluştururlar.

Sürüş koşulları ne olursa olsun, zemine temas eden alanın yüz ölçümü nispeten küçüktür ve aracın güvenliği bu kısıtlı alana bağlıdır. Bu yüzden, lastiklerin düzenli olarak bakımını yapmak ve zamanı geldiğinde uygun lastiklerle değiştirmek gereklidir.

Orijinal donanımda takılı olan lastiklerin ebatları otomobil ve lastik üreticileri tarafından, aracın kullanımına ilişkin tüm özellikler göz önünde tutularak belirlenmiştir. Lastik ebadına, tipine, yük ve hız sembolüne yönelik yapılacak her türlü değişiklik ancak bir profesyonele danışıldıktan sonra gerçekleştirilmelidir. Üretici, üçüncü kişiler tarafından yapılacak bu tür değişikliklerden, lastik kendi markasını taşısa bile hiçbir şekilde sorumlu değildir.

Lastiklerin Sökülüp Takılması

Bu işlemler, gerekli araç-gerece ve eğitime sahip, profesyonel bir kişi tarafından yapılmalıdır. Lastiğin kötü takılması bir kazaya yol açabileceği gibi, lastiğin veya jantın zarar görmesine de neden olabilir.

Hava Basıncı

Lastik şişirilirken uyulması gereken hava basınç değeri, aracın sürüş güvenliğini sağlayan en önemli unsurdur. Otomobillerde lastik hava basınçları araç üreticisi tarafından tavsiye edilir. Hava basınç tavsiyeleri aracın benzin kapağında, kapı kenarında ya da araç kullanım kılavuzunda bulunur. Düşük hava basıncı lastiği oluşturan maddelerin aşırı ısınmasına yol açar. Otomobil veya lastik üreticisinin tavsiye ettiği hava basıncının altında bir basınçla şişirilen lastiklerin kullanılması lastiklerin yapısının bozulmasına yol açabilir. Bu yapı bozukluğu ne yazık ki onarılamaz hasarlar doğurur ve lastiklerde ani hava boşalmasına yol açabilir.

Lastiğin düşük bir hava basıncı ile şişirilmesinin doğuracağı sonuçlar hemen görülmeyebilir. Hatta lastiğin hava basıncı doğru düzeye çıkarıldıktan sonra bile ortaya çıkabilir.

İki haftada bir lastiklerin ve stepnenin hava basınçları kontrol edilmelidir. Bu kontroller, lastikler “soğukken” yapılmalıdır, çünkü kullanım sırasında ısınmayla birlikte lastiklerin hava basıncı da artar.
Lastiklerin havasını kesinlikle “sıcakken” indirmeyiniz.

Soğuk lastik hava basınçları mutlaka otomobil üreticisinin ya da lastik imalatçısının araç için tavsiye ettiği değerlere uymalıdır (karavan bağlama gibi özel kullanım şartlarına ayrıca dikkat ediniz).

Hava basınç tablolarımıza bakınız.

Sızdırmaz bir supap kapağı kusursuz bir sızdırmazlığın sağlanması ve supabın içinin korunması için kesinlikle gereklidir.

Lastiklerin Yük ve Hız Kapasiteleri

Lastiklerin çoğunun üzerlerinde yük (rakam) ve hız endeksi (harf) gibi kullanıma ilişkin birtakım göstergeler bulunur.

Örneğin: 78 T: Bu, lastiğin maksimum 190 km/s hızda 425 kg yük taşıyabileceği anlamına gelir. Orijinal donanımda kullanılan lastikler aracın maksimum yüküne göre seçilir. Lastik değiştirirken aracın özelliklerine ve yasal zorunluluklara uygun Iastiklerin takıldığına emin olmak için mutlaka bir profesyonele danışın.

“M+S” kış lastikleri için hız kapasitesi aracın orijinal donanımında bulunan lastiklerin hız kapasitesinden düşük olabilir, bu durumda sürüş hızı sonradan takılan lastiklerin hız kapasitesine göre ayarlanmalıdır.

Çivili lastiklerin kullanımı yerel yasalara bağlıdır.

Lastiklerin Bakımı

Bir aracın lastikleri düzenli olarak aşağıdaki hususlara özen gösterilerek kontrol edilmelidir.

– Aşırı bir eskime, bölgesel aşınmalar ve yabancı maddeler (çakıl, çivi, vb.) olup olmadığını görmek için lastik sırtı dikkatle incelenmelidir,

– Kesikleri, yarıkları, darbe sonucu (çukur, kaldırım, vb.) oluşabilecek aşınmaları ve aşırı şekil bozulmalarını saptamak için lastik yanakları özenle kontrol edilmelidir.

– Sürüş sırasında karşılaşılabilecek titremeler, sağa ya da sola doğru ani çekmeler gibi anormalliklerin nedenleri de hiç zaman kaybetmeden araştırılmalıdır. Lastiğin hava basıncının düşmesi durumunda, mutlaka olabildiğince çabuk aracı durdurunuz; çünkü düşük hava basınçlı lastikle yola devam etmek lastiği oluşturan maddelerin bozulmasına yol açar. Lastiği çıkartıp hava basıncının neden düştüğünü bulmaya çalışınız.

– Her tür anormallik bir profesyonele bildirilmelidir. Söz konusu profesyonel gerekli incelemeleri yaptıktan sonra bir onarım gerekip gerekmediğine ve onarımın mümkün olup olmadığına karar verecektir. Onarımlar, yapacağı işin tüm sorumluluğunu üzerine alabilecek bir uzman tarafından yapılmalıdır.

– Bir tubeless (iç lastiksiz) lastiğe herhangi bir müdahalede bulunmadan önce, herhangi bir bozulma olmadığından emin olmak için iç kısmının incelenmesi tavsiye edilir.

Lastiklerin Değiştirilmesi

Lastiklerin diş derinliği düzenli olarak kontrol edilmelidir. Tüm lastiklerin üzerinde aşınma sınırını gösteren birer referans işareti bulunur. Diş derinliği az olan lastiklerde, ıslak zeminde kayma riski artar.

İki lastik değiştirilmesi halinde, en iyi yol tutuşu elde etmek için yeni veya az aşınmış lastiklerin her zaman arka aksa takılması gerekmektedir.

Eğer kullanılmış lastik takılıyorsa mutlaka bir uzmanın görüşüne başvurulmalıdır.

Güvenlik nedenlerinden ötürü ”iç lastikli” yeni bir lastik takıldığında yeni bir iç lastik, ” iç lastiksiz” yeni bir lastik takıldığında ise yeni bir supap takılması tavsiye
edilmektedir.

İç lastiksiz jantlar mutlaka iç lastiksiz lastiklerle kullanılmalıdır.

Çoklu Kullanım

Özel durumlar ve istisnai olarak stepnenin kullanılması haricinde aynı aks üzerindeki lastikler aynı tip ve ebatta olmalıdırlar. Kimi ülkelerde ön aksa radyallastikler takılmış ise arka aksa çapraz katlı lastik takılması tavsiye edilmez hatta yasaklanmıştır.

Lastiğin Janta Takılması

Genel olarak lastiği ”DOT” yazısı ( topuğun yakınındadır ) aracın dışa bakan tarafına gelecek şekilde takmanızı tavsiye ederiz. Aşağıda belirtilen lastikler bu kuralın dışında kalırlar .
– Zorunlu bir sürüş yönü belirtilen lastikler,
– Beyaz yanaklı lastikler,
– Koruma bantlı lastikler.
– Bir tubeless ( iç lastiksiz ) lastik yalnızca tubeless janta sahip araçlarda iç lastiksiz olarak kullanılmalıdır.
– Kesinlikle bir ”tubeless” lastiği, ”tubeless” jant üzerine iç lastikli takmayınız.
– Eğer iç lastikli takmak zorunda kalırsanız, iç lastikle dış lastik arasında sıkışan havanın dışarı çıkmasını kolaylaştırmak için şişirme işlemini ağır ağır gerçekleştiriniz (30 ila 60 arasındaki seriler ve TRX ile TDX Iastikleri için Michelin iç lastik üretmemektedir; bu yüzden söz konusu lastikler kesinlikle iç lastikli kullanılmamalıdır).
– “İç lastikli kullanım için üretilmiş” jant üzerine takılacak bir tubeless (iç lastiksiz) lastik (80 ve 70 serileri) mutIaka iç lastikli takılmalıdır.
– “İç lastiksiz” ya da “iç lastikli” jant üzerine takılacak “iç lastikli” bir lastik mutlaka iç lastiğiyle birlikte takılmalıdır.
– Michelin marka yeni bir iç lastiği mutlaka yeni bir lastiğin içine takınız (Kamyonet lastiklerinde SDC jant üzerine yeni bir kolon takınız).
– “Tubeless”(iç lastiksiz), lastikleri takarken janta uygun supapları kullanınız. Her lastik değişiminde yeni bir supap (ya da metal supaplarda yeni bir conta) takınız.
– Otomobil lastiklerini taktıktan sonra, topukların yerine oturmasını sağlamak için önce 50 psi basınçta şişiriniz daha sonra kullanım basıncına getiriniz.

Lastiklerin Ömrünü Etkileyen Başlıca Etkenler

Lastiklerin ömrü, sözü edilenlerin dışında başka etkenler sebebiyle de kısalabilir. Bu etkenler:

– Hız ve sürüş tarzı: Aşırı virajlı yollar, ani hızlanmalar, sık frenlemeler lastiklerin ömrünü önemli ölçüde kısaltabilecek unsurlardır ( bir lastik saatte 120 km hızda saatte 70 km hıza oranla 2 kat daha hızlı aşınır ).

– Çevre sıcaklığı: Lastiklerin eskimesi ve aşınması, göz ardı edilmeyecek ölçüde sıcaklığa da bağlıdır.
-Aşırı yük : %20 daha fazla yük lastiğin ömrünü %30 düşürür.

– Düşük hava basıncı: %20′ lik düşük hava basıncı, lastiğin ömrünü ortalama %30 kısaltır.

– Şoklar: Kaldırım kenarları, kasislerden hızlı geçiş, taşlar veya engeller lastiğin arızalanmasına neden olabilir ve sonuçları hemen görülmeyebilir.

– Çift lastik kullanımında Iastikler arasındaki hava basıncı farkı lastiklerin düzensiz aşınmasına neden olur.