Orucun çeşitleri nelerdir?

Beş çeşit oruç vardır:

1- Farz Olan Oruçlar: Ramazan ayinda oruç tutmak, Ramazanda tutulamayan orucu baska günlerde kaza etmek ve keffaret oruçlari da farzdir.

2- Vacip Olan oruçlar: Adak oruçlari ile, bozulan nafile oruçlari kaza etmek vaciptir.

3- Sünnet Olan Oruçlar: Muharrem ayinin dokuzuncu gününü onuncu günü ile veya onuncu gününü onbirinci günü ile birlikte oruç tutmak sünnettir.

4- Müstehab Olan Oruçlar: Kamerî aylarin onüç, ondört ve onbesinci günleri ile haftanin Pazartesi ve Persembe günleri ve Ramazandan sonra Sevval ayinda alti gün oruç tutmak müstehabdir.

5- Mekruh Olan Oruçlar:

Mekruh olan oruçlar iki kisimdir:

a) Tenzihen Mekruh Olan Oruçlar: Muharrem ayinin sadece onuncu günü ile yalniz cuma ve yalniz cumartesi günlerinde oruç tutmak, aksamdan iftar etmiyerek bir günün orucunu ertesi güne birlestirmek mekruh oldugu gibi, kisiyi zayif düsürmesi ve orucu âdet haline getirecegi için senenin tamamini oruç tutmak da mekruhtur.

Peygamberimiz, belirli zamanlarda tutulmasi emir ve tavsiye edilen oruçlar disinda sürekli olarak her gün oruç tutulmasini uygun görmemistir.

Ashab-i Kiram’dan Selman-i Farisî Ebu’d-Derdâ’yi ziyarete gitti ve bulamadi. Esini eski elbise içinde perisan bir durumda görünce:

– Bu ne haldir? diye sordu. Kadin:

Kardesin Ebu’d-Derdâ’nin dünya ile isi yok ki, “gündüz oruç tutar, gece namaz kilar” diye yakindi. Bu sirada kocasi Ebu’d-Derdâ da geldi. Selman’i selâmladi ve onun için yemek hazirlayip önüne getirdi.

Selman ona:
– Haydi sen de ye! dedi. Ebu’d-Derdâ:

– Ben oruçluyum, deyince, Selman:

– Vallahi sen yemeyince ben de yemem dedi. Bunun üzerine o da, orucunu bozup misafiri ile yedi. Gece olunca Ebu’d-Derdâ gecenin ilk saatlerinde namaza kalkmak istedi. Selman:

– Uyu; diye ona engel oldu. Ebu’d-Derdâ da uyudu. Sonra tekrar kalkmak isteyince yine Selman:

– Uyu! diyerek, ona engel oldu.

Gecenin geç vaktinde, Selman:

– Simdi kalk! dedi ve ikisi de kalkip abdest aldilar ve namaz kildilar. Namazdan sonra Selman Ebu’d-Derdâ’ya:

– Kardesim! Süphesiz senin üzerinde Rabbinin hakki vardir.

– Kendinin de hakki vardir.

– Ailenin de hakki vardir.

Binaenaleyh, her hak sahibine hakkini vermelisin, dedi.

Sonra Ebu’d-Derdâ Peygamberimizin huzuruna gelip olanlari anlatinca, Peygamber Efendimiz:
Selman dogru söylemistir, buyurdu.

Görülüyor ki bir müslüman’in, yapmakla yükümlü bulundugundan fazla olarak kendisini tamamen ibadete vererek vücudunu zayif düsürmesi, dünya ile ilgisini kesmesi ve ailesini ihmal etmesi dogru degildir.

b) Tahrimen Mekruh Olan Oruçlar: Ramazan bayraminin birinci günü ile kurban bayraminin dört günü oruç tutmak tahrimen mekruhtur.

Bu günler, Allah’in kullarina birer ziyafet günleridir. Oruç tutarak Allah’in ziyafetinden kaçmak dogru degildir.

Oruca Ne Zaman ve Nasil Niyet Edilir?

Orucun önemli bir sarti da niyettir. Niyetsiz oruç sahih degildir. Bu sebeple; niyetin ne zaman ve nasil yapilacaginin bilinmesi gerekir.

Niyet zamani itibariyle oruçlar ikiye ayrilir:

1- Aksamdan itibaren gündüz kusluk vaktine kadar niyet edilebilen oruçlar;
Bunlar, Ramazan ayinda tutulan, belirli günlerde tutulmasi adanan oruçlar ile nafile olarak tutulan oruçlardir.

Bu oruçlara geceleyin imsak vaktinden önce niyet edilebilecegi gibi gündüz kusluk vaktine kadar da niyet edilebilir, gece niyet etmek daha faziletlidir.

Gündüz oruca niyetin caiz olmasi, imsaktan sonra birsey yemeyip içmemeye ve orucu bozan bir is yapmamaya baglidir. Eger oruca aykiri bir sey yapilmis ise gündüz niyet caiz olmaz.

2- Imsak vaktinden önce geceleyin niyet edilmesi gereken oruçlar:

Bunlar da; Ramazanda tutulamayip baska zamanda kaza edilen Ramazan orucu ile her çesit keffaret oruçlari, baslanip ta bozulan nafile oruçlarin kazasi ve mutlak olarak adanan (zamani belirlenmeyen) oruçlardir.

Bu oruçlar için belirlenen bir vakit olmadigindan bunlar için imsaktan önce geceleyin niyet etmek lâzimdir. Bu oruçlara tan yeri agardiktan yani imsak vakti geçtikten sonra niyet edilmez.
Ramazan orucuna aksamdan itibaren kusluk vaktine kadar niyet edilebilir. Söyle ki;

Normal olarak oruca sahur yemegini yedikten sonra niyet edilir. Ancak sahurda uyanamayip yeme içme zamaninin bittigi imsak vaktinden sonra kalkan bir kimse, günes dogmus olsa bile, kusluk vaktine kadar o günün orucuna niyet edebilir. Yeter ki, imsak vaktinden sonra orucu bozacak bir sey yapmasin.
Sahura kalkmak istemeyen bir kimse aksamdan sonra yarinin orucuna niyet edebilir, geceleyin kalkip tekrar niyet etmesi gerekmez.

Niyet esasen kalb ile olur. Yani geceleyin, yarin oruç tutacagini kalbinden geçiren kimse niyet etmis demektir. Oruç tutmak düsüncesi ile sahur yemegine kalkan kimsenin bu düsüncesi de niyettir. Oruca kalb ile niyet etmek yeterlidir. Ancak kalb ile yapilan bu niyeti dil ile söylemek daha iyidir. Bu sebeple, oruç tutacak olan kimse, hem içinden niyet etmeli, hem de dili ile:

“Niyet ettim Ramazan-i serifin yarinki orucuna” diye söylemelidir. Her günün orucuna ayri niyet etmek lâzimdir.