Hitap sözleri nelerdir?

Hitap Nedir?

Hitap bir diyalog esnasında karşı taraftaki bireye belli amaçlar doğrultusunda sevgi ve saygı gibi durumları betimlemek için kullanılan vurgulu sözcüklerdir. Genellikle bir diyaloga başlamak veya söze girmek için kullanılan bir araçtır. Bireyin içinde bulunduğu durum, yer ve zamanın yanı sıra kullanılan dile göre de farklılıklar gösterir.

Hitap bir bireyin ilgisini çekmek, sosyal ilişkiler kurmak, etkili iletişim sağlamak, saygı göstermek gibi nedenlerden dolayı tercih edilir. Bir hitap kelimesi sosyal bir yansıtıcıdır. Diyalog içerisine girilen birey ya da bireyler ile olan mesafenizi gösterir. Yani karşınızdaki insana olan değer yargılarınız, duygu ve düşüncelerinizin anahtarıdır. Bir bireye adı, soyadı ya da unvanı ile hitap etmek hem sizin hem de karşınızdakinin statüsüne göre değişiklik göstermelidir. Bu nedenle hitap kelimelerinin seçimi çok önemlidir.

Hitap Şekilleri Nasıl Olmalı?

Türkçede hitap şekilleri Braun’un (1988) önerdiği sınıflamaya göre üçe ayrılmaktadır;

• Adıl türünden olan hitap şekilleri: Türkçe dilbilgisinde sen ve siz olmak üzere iki çeşit ikinci şahıs zamiri bulunur. Konuşmacı ile dinleyici ilişkisine göre uygun olan zamir seçilmelidir. Bunu belirleyen faktörler muhatapların durumu ve yakınlık dereceleridir. Bunların yanı sıra kibarlık ve nezakete vurgu yapmak amacıyla da siz zamiri tercih edilir. Siz, formalite göstergesi ve uzak ilişkinin işaretidir.

• Eylem türünden olan hitap şekilleri: Bu tür hitap şekilleri fiil çekimleri ile ilişkilidir. Türkçede kullanılan fiiller karşıdaki bireyin statüsüne göre ölçülü olarak kullanılmalıdır. Örneğin, bak, bakın veya bakınız.

• İsim türünden olan hitap şekilleri: Bu tür hitap şekilleri kişi adları, akrabalık terimleri, unvanlar, sevgi sözcükleri, saygı bildiren hitaplar, yakınlık bildiren hitaplar ve olumsuzluk bildiren hitap şekillerini kapsar. Türkçede akrabalık ilişkilerinde genellikle özel adlar hitap kelimesi olarak kullanılmamaktadır. Anne, baba, abla, amca, teyze, dede gibi hitap şekilleri yaygın olarak tercih edilmektedir. İleri samimiyet derecesine sahip arkadaş ilişkilerinde ise isimler yerini kısaltmalara bırakabilir. Örneğin, Zeynep yerine Zeyno, Mustafa yerine Musti gibi hitap şekilleri sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Hitap şekilleri toplumda bazı bölgelere göre de değişiklik gösterebilmektedir. Eşlere adları ile seslenmenin doğru karşılanmadığı yerlerde hanım, bey, hatun, ağa gibi hitap şekilleri kullanılabilmektedir.

İş Hayatında Kullanılan Hitap Şekilleri

İş hayatınızda pek çok insanla karşı karşıya gelmek durumunda kalabilirsiniz. Bu kişiler her gün gördüğünüz insanların yanı sıra belirli aralıklarla buluştuğunuz veya ilk kez karşılaştığınız insanlar da olabilir. Tüm bu bireylerle iletişime girebilmeniz için farklı hitap şekillerine ihtiyacınız olacaktır;

• Kişinin adını veya unvanını bilmediğinizde; Beyefendi, Hanımefendi
• Kişinin adını bildiğinizde; Mehmet Bey, Melis Hanım
• Kişinin adını bildiğiniz resmi durumlarda başına Sayın hitap kelimesini getirmelisiniz.

İş hayatında doğru iletişim için telefon görüşmeleri sırasında da bazı hitap şekillerine önem vermek gerekir. Alo kelimesi profesyonel dilde kullanılan bir hitap kelimesi değildir. Bu nedenle kullanılmaması gerekir. Efendim veya Buyurun gibi kelimelerle telefonu açmak ise pek nazik bir söylem olarak kabul görmemektedir. Bu nedenle iş yerinizde telefonu açtığınızda bulunduğunuz duruma göre Günaydın, İyi Günler veya İyi Akşamlar gibi hitap kelimeleri kullanmanız daha mesafeli ve profesyonelce olacaktır.

Resmi Yazışmalar İçin Hitap Şekilleri

Günümüzde gerek mektup gerekse e-posta şeklinde birçok yazışma yapılmaktadır. Üstleriniz, iş arkadaşlarınız, müşterileriniz, resmi kurumlar gibi birçok yer ile yazışarak haberleşme durumunda kalabilirsiniz. Bu nedenle yoğun iş temposu içerisinde yazışmalar yaptığınız insanları meşgul ettiğinizi düşünerek doğru ve etkili bir giriş yapmanız gerekir. Bunun için de doğru hitap kelimesini bulmanız önemlidir.

İlk olarak yollayacağınız yazışmanın resmiyet seviyesine karar verin. Örneğin, şirket için ticari bir işlem yapacaksanız resmi bir hitap önemlidir. Öte yandan meslektaşlarınıza öğle yemeği teklifi sunacaksanız daha farklı bir hitap kelimesi kullanabilirsiniz. Benzer şekilde, daha önce konuşmadığınız bir müşteriye hitap etmek düzenli olarak iş yaptığınız bir iş ortağıyla konuşmaya kıyasla daha resmi bir ton gerektirebilir.

Kullanılacak hitap kelimesine karar verirken göz önünde bulundurulması gereken bir diğer faktör de mesajın tonudur. Bu kısım yazışmanızın ilk kısmıdır, bu nedenle tüm mesajın tonunu ayarlar. Ek olarak, kullandığınız hitap kelimesi alıcı hakkında bildiklerinize ve bilmediklerinize bağlı olacaktır. Kişinin adını, cinsiyetini, mesleğini ve kimlik bilgilerini bilmeniz hitap kelimesini seçmede rol oynar.

Sayın, iş hayatında en yaygın kullanılan hitap kelimesidir. Eğer yazışmayı yaptığınız kişinin adını ve soyadını biliyorsanız yazışmaya bu şekilde başlamanız uygun olacaktır. Örneğin, Sayın Doruk Kara. Bunun yanı sıra yazışmayı yaptığınız kişi ile daha önceden de yazışmalarınız olduysa Bey ya da Hanım gibi hitap kelimeleri de kullanabilirsiniz. Örneğin, Sayın Doruk Bey veya Sayın Banu Hanım.

İş hayatınız içerisinde İngilizce yazışmalar yapmanız da gerekebilir. İngilizcede sadece soyadı kullanımı oldukça yaygındır. Fakat bu noktada dikkat etmeniz gereken yazışmayı yaptığınız insanın cinsiyetidir. Karşınızdaki insanın cinsiyetini bildiğiniz taktirde cinsiyete özgü bir hitap ile soyadını kullanabilirsiniz. Bey yerine Mr., Hanım yerine de Ms., Miss veya Mrs. kullanabilirsiniz. Örneğin, Mr. Black veya Ms. Hall. Ama burada bir diğer çok önemli nokta kadın bireylerin evli veya bekar olup olmama durumudur. Evli kadınlar için Mrs. kullanılırken, bekar kadınlar için Miss kullanılmaktadır. Eğer medeni durumu hakkında bir bilginiz yoksa Ms. kullanmanız en uygunu olacaktır.

Bazen bir yazışmada alıcının adını bilmiyor olabilirsiniz. Bu bilgileri ilgili şirketin internet sitesi aracılığı ile öğrenebilirsiniz. Alıcı adını bulamıyorsanız genel bir hitap kullanabilirsiniz. Örneğin, Sayın Yetkili veya İşe Alma Yöneticisine.

Bir kişinin mesleği veya eğitimi yazışmanın formalitesine bağlı olarak hitap şeklinizi de değiştirir. Genellikle tıp uzmanı, akademisyen, askeri personel gibi mesleklerde unvan kısaltması kullanılarak hitap etmek gerekir. Örneğin, Sayın Prof. Dr. Taylan Uslu veya Sayın Dr. Merve Doğan.