Hacim nedir?
cozum-merkezi Staff cevapladı 4 yıl önce
Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk, oylum, cirim, sıygı.
Bir cismin uzayda kapladığı yer miktarına hacim denir. SI birim sisteminde temel hacim birimi m3 (metreküp)’tür. Diğer hacim birimleri bundan türetilebilir. V sembolü ile gösterilir.
Çevrenizdeki katı, sıvı ve gaz halinde olan maddelerin hepsi bir yer kaplar. Yani hepsinin bir hacmi vardır. Maddelerin uzayda kapladığı yere hacim denir. Her maddenin bir hacmi vardır. Hacim maddeler için ortak özelliklerden birisidir. iki madde birlikte aynı hacmi işgal edemez. Örneğin bir kaba su konulduğunda, kabın içindeki hava kabı terkeder.
Katı maddelerin belirli bir şekli ve hacmi vardır. Sıvı maddelerin belirli bir hacimleri olmasına rağmen belirli bir şekilleri yoktur. Sıvılar konuldukları kabın şeklini alırlar. Gaz maddelerin ise belirli bir hacimleri ve şekilleri yoktur. Gazlar konuldukları kapların şekillerini ve hacimlerini alırlar.
Hacim V sembolü ile gösterilir. SI birim sisteminde hacim birimi m3 tür. Pratikte maddelerin hacmini ölçmek için m3 ün alt katları olan cm3 ve dm3 kullanılır.
Düzgün Olmayan Cisimlerin Hacimlerinin Ölçülmesi
Düzgün geometrik yapıda olmayan katı cisimlerin hacimleri ölçülerek bulunamaz. Bu tür cisimlerin hacmi dereceli kaplardaki sıvılardan yararlanılarak bulunabilir.
Cisim, tamamen sıvı dolu bir kaba batırıldığında, sıvıda erimemek şartıyla, hacmi kadar hacimde sıvı taşırır. Dolayısıyla taşan sıvı alınıp dereceli bir kaba konularak hacmi ölçülür ve bu hacim cismin hacmine eşittir. Tamamen dolu olmayan dereceli bir kap içindeki sıvıya cisim atıldığında, cismin hacmi kadar hacimde sıvı yer değiştirir. Yani iki madde aynı hacmi paylaşamayacağına göre, cisim geldiğinde o kadar hacimde sıvı oradan giderek yer değiştirir.
Taş atılmadan önce sıvı düzeyi V1 i göstermiş olsun. Cisim atıldığında x sıvı düzeyi V2 çizgisine geliyorsa, cismin hacmi, eşitliğinden bulunur. Eğer katı bir cisim sıvı içine atıldığında çözünüyorsa, cismin gerçek hacmini bulamayız. Çünkü, katı cismin katı hali ile sıvı halinin hacmi eşit değildir.
ikinci neden ise, katı cismin içinde olabilecek hava boşluklarından dolayı eridiğinde hava, sıvıdan kabarcıklar halinde çıkar ve katı hacmi ile sıvı haldeki hacmi eşit olmaz. Bundan dolayı düzgün geometrik biçimdeki cisimlerin hacmi ölçülürken sıvı içinde çözünmemesi gereklidir.
Geometrik Biçimli Cisimlerin Hacimlerinin Ölçülmesi
Geometrik şekildeki, dikdörtgenler prizması, küp, silindir, kare piramit, küre ve koni şeklindeki katı cisimlerin hacimleri boyutları ölçülerek hesaplanır. Bu cisimlerin hacim formülleri ilerki konularda da gerekli olacağından bilinmesi gerekir.
Dikdörtgenler prizmasının hacmi, farklı üç kenarının çarpımına eşittir.
V = a. b. c
Küpün kenarları eşit uzunlukta olduğundan, hacmi
V = a’nın küpüdür.
Taban yarı çapı r, yüksekliği h olan silindirin hacmi, taban alanı ile yüksekliğinin çarpımına eşittir.