Maddenin ölçülebilir özellikleri nelerdir?

•  Pazardan aldıklarımız tartılıyor?
•  Ölçü ve tartı birimleri olmasaydı ne olurdu?
•  Sıvılar nasıl tartılıyor?
•  Doğada bulunan tüm maddelerin kütlesi ve hacmi vardır.
•  Bu iki özellik de ölçüle bilir özelliklerdendir.
•  Maddelerin kütlesi yada hacmini görerek yada elimize alarak ölçemeyiz ancak tahmin edebiliriz.
•  Bu da yanıltıcı olabilir. Kütle ve hacim belirlenen ölçü birimleriyle ölçülür.

 1- KÜTLE VE KÜTLENİN ÖLÇÜLMESİ

• Bir maddenin değişmeyen madde miktarına kütle denir.
• Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
• Bir cismin kütlesi her yerde aynıdır.
• Kütle birimi gramdır.
• Kilogram “kg” sembolü ile gram “g” sembolü ile gösterilir.
• 1000 gram= 1 kilogram dır.
• Eşit kollu terazi ile kütle ölçülürken eşit kollardan birine standart kütleler diğer bölümüne ise tartılacak maddeler konur.
• Günümüzde elektronik terazilerin kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır.
• Eşit kollu terazide tartma

SIVILARIN KÜTLESİNİN ÖLÇÜLMESİ

• Sıvı maddelerin büyük bir çoğunluğu litre ile ölçülür.
• Fakat tahin, pekmez gibi akışkanlığı az olan sıvı maddeleri litre ile ölçmek zordur.Bu nedenle akışkanlığı az olan maddeler satılırken kütleleri ölçülür.
• Boş kabın kütlesi ölçülür.
• Kaba sıvı madde konur.
• Kap dolu olarak tekrar ölçülür.
• Sıvı bir maddenin kütlesini ölçmeden önce içine konulduğu kabın kütlesini bilmek gerekir. Bu nedenle önce kabın kütlesi ölçülür.
•  Boş kabın kütlesine dara denir.

ÖRNEK PROBLEM 
Kabıyla birlikte tartılan bir kavanoz pekmezin brüt kütlesi 1250 gram, kavanozun kütlesi 250 gram ise pekmezin net kütlesi ne kadardır?
 
 Çözüm: Brüt kütle= net kütle 
 1250-250=1000 gramdır.
 
GAZLARIN KÜTLESİNİN ÖLÇÜLMESİ

• Gaz maddelerin kütleleri de sıvı maddelerin kütleleri gibi ölçülür.
• Sıvıların ölçüsünde olduğu gibi önce gaz maddelerinin konulacağı kabın darası ölçülür. Daha sonra gaz madde doldurularak yeniden ölçüm yapılır. Son ölçüm ile ilk ölçüm arasındaki fark gaz maddenin kütlesini verir.

 
 2-HACİM VE HACMİN ÖLÇÜLMESİ

• Tüm maddeler bulundukları ortamda bir yer kaplar. Maddelerin kapladıkları yere hacim denir. Katı ve sıvıların hacimleri vardır.
• Gaz maddeleri ise hacimleri değişkendir. Gaz maddeler bulundukları ortamı tamamen doldurabildikleri gibi basınç uygulandığı zaman da hacimleri küçüle bilir. Sıvı maddelerin hacmi dereceli silindir ile ölçülür.
• Örneğin kolonyacı kolonyayı şişeye doldurmadan önce dereceli silindir ile ölçer. Sıvıların hacim birimi litre ( L) dir.
• Süt, zeytin yağ, benzin gibi sıvı maddeler litre ile ölçülür.

DÜZGÜN OLMAYAN KATI MADDELERİN HACMİNİN ÖLÇÜLMESİ 

• Düzgün olmayan bir cismin hacmini ölçmek için sıvılardan yararlanılır.
• Önce dereceli silindire belli bir miktar su konulur. Daha sonra hacmini ölçeceğimiz cisim dereceli kaptaki suyun içine atılır. Taşan su miktarı cismin hacmini verir.