Ukulele nedir?

Portekizli göçmen João Fernandes, Portekiz’e bağlı Madeira adasına özgü yerel ve dört telli küçük bir gitar olan Braguinha’yı 1879 yılında Hawaii’ye getirdi.Hawaii’de, enstrümanın klavyesi üzerinde parmakların hızla hareket etmesi nedeniyle “Zıplayan Pire” anlamına gelen “Ukulele” adını aldı.

Ukulele, 1959 yılından beri ABD’nin bir eyaleti olan Hawaii’den Kuzey Amerika’ya, oradan da Avrupa’ya yayıldı. İngiltere’de eşlik enstrümanı olarak çok sevildi. Billy Wilder’in “Bazıları Sıcak Sever (Some Like It Hot)” filminde Marilyn Monroe’nin ukulele çalması enstrümanın yaygınlaşmasını sağladı. YouTube üzerinden tanınan şarkıcı ve söz yazarı Julia Nunes tarafından enstrümana kült statüsü verildi. Uluslararası tanınırlığı ise Jake Shimabukuro sayesinde oldu.

Ukulele şekil olarak gitara benzeyen, 4 naylon telli bir entrümandır. Gitar familyasından gelmektedir.

Hawaii gitarı olarak da bilinir. Ama aslında Portekizli göçmenler tarafından Hawaii’ye getirmiştir.Portekizde kullanılan adı Cavaquinho’dur.

Dört çeşit ukulele tipi bulunuyor. Soprano, Konser, Tenor ve Bariton.

TÜR / UZUNLUK

Soprano 53 cm
Konser 58 cm
Tenor 66 cm
Bariton 76 cm

Telleri G,C,E,A (sol,do,mi,la) olarak sıralanır. Bu düzene C-akort düzeni denir. Sesi gitardan bir oktav daha yüksek olarak akort edilir. Örneğin gitardaki G(sol) teli G3 iken ukulelede bu tel G4 şekline çevrilir.

Bir başka kullanılan düzen D (re) akort düzenidir.  A,D,F#,B şeklindedir.

Soprano ukulele; geleneksel hawai ukulelesi. Dört çeşit arasında en küçük boyutlara sahip ukulele türüdür. Geleneksel ukulelenin sıcak tonlarını alabileceğiniz yaklaşık 15 perdeli minicik bir enstrüman.

Konser  tipi ukuleleler ise en az soprano ukuleler kadar yaygın. Yaklaşık 20 perdeye kadar çıkabiliyor ve sopranoya göre mid range aralığı daha

yüksek tonlar veriyor. Tınlayan ağaç miktarı ve hacim fazla olduğundan sopranoya kıyasla daha dolgun tonlar elde etmek mümkündür. Dört çeşit arasında büyüklük kıyaslamasında  soprano ukuleleden hemen sonra gelir. Hacim açısından sopranoya göre daha büyük olduğu için perde aralıkları daha geniş ve çalımı daha rahattır. Geleneksel ukulelenin daha modern versiyonu diyebiliriz.

Tenor Ukulele, concert boyutundan biraz daha büyüktür. Ses ve tını olarak sesi daha geniş hacimli olur. Seyirci karşısında çalanlar genellikle tenor ukuleleyi tercih ederler. Bunun sebebi ise daha zengin bir ses aralığı sunmasıdır. Perde sayısı 15’in üzerindedir. Tenor ukuleleler yaygın olarak G,C,E,A olarak akort edilmekle birlikte, D,G,B,E dizilimini de tercih edenler olmaktadır.

Kısacası, Soprano’dan Bariton’a doğru gittikçe ukulelenin sesi, tel uzunluğu ve gövdenin hacmine bağlı olarak kalınlaşır. Size (sesinize ve el ölçülerinize) uygun olan ukuleleyi bulmak için 4 ukulele türünün sesini dinlemeli ve çalmalısınız.

Ukuleler genel olarak ahşaptan yapılır. Daha çok maun ve koa ağacı tercih edilir. Koa ağacından yapılanların sesi daha parlak, maundan yapılanların ise daha yumuşaktır. Ahşap dışında metalden yapılan ukulelerde bulunur.