Duygusal Taciz mi, Değil mi?

Partneriniz ayağınızı yerden kesen jestler yapıp, sonrasında yokmuşsunuz gibi davranıyorsa, her fırsatta eski ilişkilerini anlatıp size sürekli iğneleyici laflar ediyorsa; duygusal tacize uğruyor olabilirsiniz! Klinik Psikolog Sinem Demir, duygusal tacizin nedenlerini ve çeşitlerini sizler için anlatıyor…

FUNDA ÇATAR – İLLÜSTRASYON: NACİ KOÇ

Eski Aşklarını Anlatır Durur

Duygusal tacizde, hayali veya gerçek ‘diğer’ kadınlar sıklıkla gündeme gelir: Size sık sık beğendiği kadınların fiziksel özelliklerinden bahseder. Tabii bu kadınların sizin fiziğinizle uzaktan yakından ilgisi yoktur. Daha önceki ilişkilerindeki olumlu duygu veya anılarını gündeme getirmekten de büyük bir haz duyar. İlişkinizde yaşanan bir sorunu dile getirdiğinizde de yanıtlar genellikle hep aynıdır: ‘O zaman eski sevgiline dön’, ‘Yeterince tecrübelisin ki ilişkimize dair bu kadar fikir üretebiliyorsun’, ‘Ben daha önceki ilişkimin kıymetini bilmemişim’ gibi.

Ya Çok İlgili ya Çok İlgisizdir

Her kadın gibi sizin de başınıza mutlaka gelmiştir. İlgi duyduğunuz ve tavırlarıyla onun da sizden etkilendiğini fark ettiğiniz bir erkek, aniden tam tersi tepkiler verebilir. ‘Duygusal taciz’ adı verilen bu sorunda, beğendiğiniz erkek aşırı ilgi ile aşırı ilgisizlik arasında gider gelir. Size ve ilişkiye dair verdiği mesajlar da oldukça tutarsızdır: Örneğin ‘Seninle uzun süreli bir ilişki yaşamak’ veya ‘Seninle evlenmek istiyorum’ der, sonra hiçbir neden yokken bu fikrinden vazgeçer. Veya, sizi çok beğendiğinden bahsederken aniden ‘Beğendiğim kadın tipi sana benzemiyor’ diyerek tam aksi bir cümle kurar. Bir gün ‘Evlilik ancak seninle olur’ diyerek ayaklarınızı yerden keserken, ertesi gün ‘Evlensem bile bu seninle olmaz’ veya ‘Ayrılalım’ diyerek çark eder.

Aşağılayıcı Şakalarla Ezmeye Çalışır

Kimi ilişkilerde şaka yollu eleştiriler ilgi ifadesi olabilir ki bu da bir iletişim şekli aslında. Duygusal tacizde ise eleştiri ve şakalarda daima bir ‘aşağılama’ vardır: Yalnız oluğunuzda veya başkalarının yanında; iğneleyici ve aşağılayıcı laflar söylemek, sözel olarak veya bakışlarla azarlamak, sizi tamamen görmezden gelmek veya sürekli eleştirmek bu kişilerin en sık başvurdukları yollar. Örneğin, hiç samimi olmadığınız insanların yanında, sizden ‘Bu da zaten…’ ile başlayan ve aşağılayıcı nitelemeler içeren cümlelerle bahseder. Çok güzel bir fiziğe sahip olsanız bile ne yapar eder, kusur bulmakta gecikmez: ‘Karnın da senden önde gitmeye başlamış’, ‘Denize düşsen, artık batmazsın, emin ol’. Sizin bu aşağılayıcı ‘esprilerden’ rahatsız olduğunuza dair mimiklerinizi görmezden gelmeye de devam eder. Siz de birlikte kendinizi genellikle ‘dayak yemiş gibi’ ve ‘yalnız’ hissedersiniz. Bu sıkıntınızı ifade etmeniz de sorunun tekrarlanmasına maalesef engel olamaz.

Sevgiliniz ‘evlenelim’ dedikten bir saat sonra sizden ayrılıyorsa, size sürekli kötü laflar ediyorsa, her fırsatta eski sevgilisinden bahsediyorsa, Kurduğunuz ilişkide ‘kaçan kovalanır’ kuralı abartılıyorsa, duygusal tacize uğruyor olabilirsiniz. Medical Park Fatih Hastanesi’nden Klinik Psikolog Sinem Demir; ‘duygusal taciz’in kurbanı olmamanız için duygusal tacizin nedenlerini ve çeşitlerini şöyle anlatıyor:

Bir ilişkide belirsizlik hissinin çok aşırı düzeyde olması, karşınızdaki kişinin size karşı tutumunun aşırı sert çıkışlar ile aşırı ilgi arasında gidip gelmesi, zeminde ‘duygusal taciz’ olduğunu düşündürebilir.

Belirsiz mesajlar vererek ‘bir kaçan bir yaklaşan’ birine karşı ‘hoşlanma’ benzeri duygular hissedilmesinin temelinde ise belirsizliğin yarattığı kaygı olabilir. Bir mesajın ardından tam tersi mesajın verilmesi, kaygı ve duygusal karmaşa yaratır. Kaygı, o kişiyi düşünme süresini uzatır; çünkü ne olup bittiğine anlam vermeye çalışırsınız, ilişkideki belirsizliğin yarattığı ‘kaygı ve öfke’ benzeri hislerin ‘heyecan’ duygusuyla yanlış bir şekilde karıştırılması, ‘hoşlanma’ duygusu olarak yorumlanabilir. Yakın ilişkilerdeki bu ‘belirsizlik yüklü’ haller, gerçekten kendi kaygı düzeyinizi mi ilgili, yoksa karşınızdaki kişi duygusal olarak gerçekten mi size karşı hiçbir şey hissetmiyor. Bunu daha kolay anlamak için ‘duygusal taciz’i düşündürebilecek durumları iyi bilmeniz gerer. İşte ‘duygusal taciz’i düşündürebilecek durumlar:

1- Eski Aşklarını Anlatır Durur

Duygusal taciz durumunda, (hayali veya gerçek) ‘diğerleri’ sıklıkla gündeme gelir: Sürekli olarak beğendiği fiziksel özelliklerden söz etmesi, daha önceki ilişkilerini sık sık gündeme getirmesi, sizin daha önceki ilişkilerinizden sürekli olarak ‘bir suçlama’ sebebi olarak söz etmesi.

2- Ya Çok İlgili ya Çok İlgisiz

Duygusal taciz durumunda; karşınızdaki kişi, aşırı ilgi ile aşırı ilgisizlik arasında gidip gelir. Size ve ilişkiye dair verdiği mesajlar tutarsızdır. Uzun süreli ilişki yaşamak /evlenmek istiyorum/istemiyorum, seni çok beğeniyorum/beğendiğim insan sana benzemiyor, evlilik olursa ancak seninle olur/evlensem bile bu seninle olmaz gibi tepkilerle karşılaşırsınız.

3- Şakalarla Ezmeye Çalışır

Eleştiri ve şakalann ‘aşağılama’ ile ilişkili olduğu fark edilir, iğneleyici ve aşağılayıcı laflar söylemek, sözel olarak veya bakışlarla azarlamak, tamamen görmezden gelmek, sürekli eleştirmek… Birlikte gittiğiniz arkadaş veya aile toplantıları sonrasında genellikle ‘dayak yemiş gibi’ ve yalnız hissedersiniz. Bu durum sizi anlatıyorsa, duygusal tacize uğruyorsunuz demektir!

4- İlişki ona göre şekillenir

Duygusal tacizin yaşandığı ilişkilerde; ilişkideki ‘keyif ve haz’ benzeri olumlu hisler, tamamen karşıdaki kişinin duygu durumuna göre belirlenir. O keyifliyse; hemen hiç yapmadığı kadar
güzel laflar sarf edebilir, ayaklarınızı yerden kesecek jestler yapabilir. Sizin keyifli veya keyifsiz olmanız ise; onun duygu durumunda ‘sıkıntı yaratıp yaratmama’ anlamında önemli olur. Siz keyifsizseniz, onun da canını sıkmış olursunuz. Keyifli olmanız, eğer o da keyifli ise anlamlıdır.

5- Suçlu Hep Sizsiniz

Sizin ilişkideki konumunuz ‘hiç memnun olamayan’ iken, karşınızdaki ‘sürekli sizin tarafınızdan bunaltılan’ taraf olur. Ona ‘gerçekte ve duygusal olarak’ sadece o ‘izin verdiğinde’ ulaşmak, ‘yalnız hissetmek’ gibi hislerinizin tek sorumluluğu, sizin ‘evhamlı’ olmanıza, ‘yanlış yorumlamanıza’ bağlanır.

6- Fark etmek ve sonrası

İlişkinin temelinde duygusal taciz olduğunu fark etmek, genellikle ‘şok edici’ bir olayla gerçekleşir. Bir duygusal tacize maruz kalma durumu, ‘kurban, mağdur’ olmanın ötesindedir: Bu tür bir ilişki örüntüsü daha önceki yakın ilişkilerde tekrarlandı mı, hangi koşullarda böyle bir ilişki yaşandı… Duygusal tacizin fark edilmesi, geçmişte yaşananların yeniden yorumlanması, duygusal yaralanan en az hasarla iyileştirilmesi ve yeni ‘duygusal ilişkilere’ olumsuz önyargılı bir şekilde yaklaşılmaması için bireysel psikoterapiden destek alınabilir.